Минзәлә табибы Лариса Панкратова инсульт куркынычы турында аңлата.
Ни өчен бу диагноз шулкадәр куркыныч? Бу уңайдан без гомуми практика табибы, невролог Лариса Панкратовага мөрәҗәгать иттек.
— Инсульт (латинча insulto — «мигә сугу») — мидәге кан әйләнеше кискен бозылу, бу нерв күзәнәкләренең үлеменә, ми тукымаларының җимерелүенә һәм аның функцияләренең бозылуына китерә.
Ике төп төре бар:
Ишемик инсульт (очракларның якынча 80%) — кан тамырларының томалануы
; Геморрагик инсульт — мигә кан саву (кан тамыры стенкасының өзелүе).
Инсультны китереп чыгарырга мөмкин булган факторлар: йөрәк-кан тамырлары авырулары, югары кан басымы, шикәр диабеты, югары холестерин дәрәҗәсе, симерү, физик активлык булмау, тәмәке тарту һәм артык алкоголь куллану, стресслар.
Инсультның беренче билгеләрен тиз арада танырга мөмкинлек бирүче бик нәтиҗәле һәм гади тест бар.
Тест УЗП дип атала.
Аның исемендәге һәр хәреф нәрсә эшләргә кирәклеген искә төшерә:
У — авыруны елмаерга сорагыз. Инсультның башлангыч стадиясендә авыруның елмаюы «кыйшайган» яки «бөкләнгән» булачак. Бу аңлатыла, чөнки йөзнең яртысы авыруга буйсынмый башлый, нәтиҗәдә, авызның бер почмагы аска төшәчәк.
З — авыруны сезнең белән сөйләшергә сорагыз. Инсульт алды халәтендә авыруның сөйләме аңлашылмас була. Аны исерек кешенең сөйләме белән чагыштырырга мөмкин.
П — авыруны берьюлы ике кулын да өскә күтәрергә сорагыз. Әлбәттә дә, әгәр авыру моны эшли алса. Нәтиҗә ачык булачак. Тәннең зарарланган ягыннан кул икенчесенә караганда күпкә түбән күтәреләчәк. Һәр хәлдә, урнаштыру дәрәҗәсе бертөрле булмаячак.
Шулай ук инсульт симптомнары булырга мөмкин:
-көтмәгәндә көчле баш авырту теләсә нинди эшчәнлектән соң яки гомумән бернинди күренерлек сәбәпләрсез;
-сөйләү сәләтен югалту, шулай ук чит сөйләмнең мәгънәсен аңлау;
-көчле баш әйләнү, координация һәм тигезлек хисенең кискен бозылуы;
-кискен барлыкка килгән күрү бозылулары.
Әгәр кешедә бу симптомнарның кайсы да булса күренсә, кичекмәстән 103 телефоны буенча ашыгыч ярдәм чакырыгыз.
Инсульт вакытында беренче ярдәм ашыгыч ярдәм килгәнче:
— пациентка саф һава керүен тәэмин итү;
— муенны кысучы киемне чишү, шарфны салу, төймәләрне чишү, каешны йомшарту;
— пациентны ян яткырып, горизонталь өслеккә урнаштыру;
— гәүдәнең торышын ныгыту, тездә бөгелгән аякны (өстәге) алга чыгару;
— косу башланса, башны янга бору һәм аның астына авыруның кулын яки төрелгән тукыма, пиджак, сөлге кую;
— көчле баш авыртуы булса, башына боз кую (боз пакеты алдан юка сөлге белән төрелергә тиеш);
— авыруны мөмкин кадәр җылы итеп каплау (аеруча салкын вакытта);
— ашыгыч ярдәм килгәнче пациент белән калу.
Ашыгыч ярдәмне көткәндә, пациенттан инсульт симптомнары кайчан барлыкка килүен, нинди хроник авырулары булуын һәм нинди дарулар кабул итүен ачыклау бик мөһим.
ИНСУЛЬТНЫ ПРОФИЛАКТИКАЛАУ ЧАРАЛАРЫ -
Артериаль басымны контрольдә тоту -
Көнгә кимендә 30 минут физик күнегүләр белән шөгыльләнү -
Сәламәт, баланслы ризык ашау -
Холестеринны киметү -
Сәламәт авырлыкны саклау -
Тәмәке тартуны туктату һәм төтенле урыннардан качу -
Алкоголь куллануны киметү -
Йөрәк аритмиясен ачыклау һәм дәвалау — йөрәк өянәге (ФП) -
Кан шикәрен контрольдә тоту -
Стресслардан качу һәм алар белән көрәшергә өйрәнү -
Йокыны туйдыру - Даими медицина тикшерүләре үтү
Инсультны фаразлау мөмкин түгел, ләкин аның үсеш куркынычын киметү мөмкин, барлык факторлар кешенең үзеннән тора.
Инсульт — бу хөкем карары түгел, әгәр вакытында ярдәм күрсәтелсә.
Ләкин күпкә мөһимрәк — аның үсешен булдырмау.