Фатирны сатканда ир яисә хатынның ризалыгын бирү мәҗбүриме?

Бу һәм башка сорауларга Татарстан Республикасы буенча Росреестр һәм Роскадастр экспертлары никахта алынган күчемсез милек белән килешүләр төзүгә багышланган кайнар линия барышында җавап бирделәр.

- Фатирны сатканда тормыш иптәшеңнең ризалыгын бирү мәҗбүриме? Моның өчен бит нотариуска барырга һәм хезмәт өчен акча түләргә кирәк, безнең бит өстәмә чыгымнар тотасыбыз килми.

- Никахта тупланган күчемсез милек объектын читләштерүгә ир яисә хатынның ризалыгын бирмәү хокукларны дәүләт теркәвенә алуны туктатып тору өчен нигез булмаячак. Әмма Росреестр хокук күчүне теркәгәндә Бердәм дәүләт күчемсез мөлкәт реестры белешмәләренә закон нигезендә ир яисә хатынның кирәкле ризалыгы тапшырылмавы һәм киләчәктә әлеге алыш-бирешкә ир яисә хатын судта дәгъва белдерергә һәм гамәлгә яраксыз дип танылырга мөмкин булуы турында язма кертәчәк. Әлеге тамга хокукларны теркәүне таныклаучы документта (БДКМРДА теркәлгән хокуклар турындагы өземтәдә) чагылдырылачак. Шул ук вакытта БДКМР белешмәләрендә әлеге язманы бетерү закон тарафыннан каралмаган, хәтта дәүләт теркәвен уздырганнан соң мондый нотариаль ризалык алынса да!

- Җир кишәрлеге ир белән хатынга өйләнгәнче рәсмиләштерелде, никахта әлеге җир кишәрлегендә йорт салынды. Йортны ничек рәсмиләштерергә: бу уртак милекме, әллә килешү булырга тиешме?

- Йорт җир кишәрлегенә хокук иясенә рәсмиләштерелергә мөмкин, әмма йортның инде уртак мөлкәт булып торачагын исәпкә алырга кирәк.

- 2020 елда җир кишәрлеге сатып алдым, 2022 елда бу җирдә йорт, гараж һәм мунча төзедем, барлык корылмаларны милеккә рәсмиләштердем. Хәзер сатарга уйладым, ләкин мин тол булганга күрә, хатынымнан соң мирас рәсмиләштерергә кирәк диделәр, чөнки милекнең яртысы хатынымныкы санала? Хатыны 2001 елда вафат була.

2020-2022 елларда җир сатып алу һәм корылмалар төзү вакытында сез инде тол булгансыз һәм никахта тормагансыз, сезнең очракта җир һәм төзелгән объектлар сезнең шәхси милегегез булып тора, бу милек никахта бергә тупланмаган булып саналмый, һәм бу милектә сезнең үлгән хатыныгызның өлеше дә юк. Сезгә мирасны рәсмиләштерергә кирәкми, ирекле сата аласыз.

            - Гомуми кулланылышта булган мөлкәттә балаларга өлеш ничек бирелә, ул ничек рәсмиләштерелә?

- Балаларга өлешнең нәрсә белән бүленүен аңларга кирәк: ана капиталы буенча алынган йөкләмәләрне үтәү кысаларында яки балаларга өлеш бүләк итәргә булдыгызмы?

Әгәр йортны сатып алуга яки төзүгә тотылган акчаларның бер өлеше ана капиталы акчалары булса, ә акчаларның бер өлеше ир белән хатын тарафыннан никах вакытында тупланса, өлешләрне билгеләү турында килешү төзү һәм, пропорцияләрдән чыгып, гаиләнең һәр әгъзасына нинди өлеш туры киләчәген күрсәтү дә җитә.  

 Мисал белән карыйк. Йорт 3 000 000 сумга сатып алынган яисә төзелгән, шуның 500 000 сумы-ана капиталы акчалары, 2 500 000 сумы - ир белән хатынның бергә туплаган акчалары. Бу очракта ана капиталы буенча алынган 500 000-бу йортның тулы бәясенең 1/6 өлеше. Ана капиталына сатып алынган ризык закон нигезендә ир белән хатынның һәм балаларның шәхси милке (уртак түгел) дип таныла, ягъни 1/6 өлеше дүртесенә дә, 1/24 е һәркайсына (әнигә, әтигә, улына, кызына) эләгә һәм ир белән хатынның һәм балаларның һәркайсының шәхси милке булып санала. Закон мондый милекне никахта бергә тупланган милеккә кертми. Сарыф ителгән 2 500 000 сум бөтен йорт суммасының 5/6 өлешен тәшкил итә, һәм 2 500 000 ир белән хатынның бергә тупланган акчасы булганлыктан, өйдәге өлешнең 5/6 өлеше шулай ук уртак милеккә керә, ләкин инде ир белән хатынның гына.

Әгәр дә Сез балаларга өлеш бүләк итәргә карар кылгансыз икән, «бүләк»күләмен мөстәкыйль рәвештә билгеләп, бүләк итү килешүе төзегез.