Халык театрлары – зур сәхнәдә

5 апрель көнне Мөслим район мәдәният йорты халык театры драматург Туфан Миңнуллинның “Диләфрүзгә дүрт кияү” музыкаль комедиясен күрсәтте. 6 апрельдә Ак­таныш районы Сәфәр авылы мәдәният йорты халык театры Рузилә Җамалиеваның “Изге имән шаһит” әсәрен сәхнәләштерде, көндез районыбызның Тауа­сты Байлар мәдәният йорты театры Фәнис Яруллинның “Ак яфрак” әсәре буенча эшләнгән спектаклен куйды. 7 апрельдә исә Сарман рай­оны мәдәният йорты ха­лык театры язучы Нәбирә Гыйматдинованың “Елан” повесте буенча эшләнгән мелодрамасын тамаша­чыга тәкъдим итте.

Шунысын искәртү кирәк- тер, быелгы фести­валь бөек драматургы­быз Туфан Миңнуллин истәлегенә багышлана. Шуны күздә тотыптыр, ахрысы, Мөслим район мәдәният йорты халык театры аның мәңге кар­таймас, тоныкланмас әсәренә мөрәҗәгать иткәндер дә. Узган гасырның 70 нче елла­рында үзешчән коллек­тив буларак оешкан театрга инде 1977 нче елда ук халык театры исеме бирелә. Соңгы унике ел эчендә генә дә коллектив М. Фәйзи, Х.Вахит, Ю.Әминов, Ф.Яруллин, Аманулла, Д.Салихов кебек мәшһүр драматургларның сал­лы әсәрләрен сәхнәгә куйган. Сәхнәдә энҗе бөртегедәй җемелдәп, янып торган, төп геройларның берсе бул­ган Саҗидә образын ту­дырган Гүзәл Фахразиева тамашачы мәхәббәтен казанды, ул бик хискә бирелеп уйнаучы артист­ка дияр идем. Әйтерсең лә, ул чын мәгънәсендә сәхнәдә уйнамый, ә шушы тормышның үзендә яши. Артистларның һәркайсы искиткеч ма­тур тавышлы, аеруча Айрат Шайгардановның (Җәмил) тавышы үзен- чәлекле, гомумән, менә! дигән ансамбль туган. Аларның күбесенең эш урыны мәдәният йор­ты, сәнгать белән бәйле түгел. Укытучы, тәрбияче, техник хезмәткәрләр… Әмма аларның барысын да сәхнә берләштерә. Театрга гашыйк алар һәм шушы мәхәббәтләрен ха­лыкка да өләшәләр.

Актаныш районы Сәфәр мәдәният йорты театры әсәрләре белән яхшы таныш булган автор Рузилә Җамалиеваның “Изге имән шаһит” спек­таклен тамашачы хозу­рына тәкъдим итте. Бу мелодрама Хәй Вахит әсәре белән бераз аваз­даш. Аны сәхнәгә куйган Алисә Хәлиуллина үзе дә яшь режиссер (безгә бил­гесез сәбәпләр белән үзе килмәгән иде) бу спек­такльне сайлап, Рузилә Җамалиевага бүләк яса­ган. Театрлар буенча баш белгеч Камил әфәнде сүзләренчә, халыкка бик үк билгеле булмаган авторларның әсәрләрен халык театрлары да ал­магач, кем ала? Бәлки, бу драматургка иҗат итү өчен тагы да зуррак этәргеч булыр? Керсез мәхәббәт, үкенү, әманәт – шушы өч төшенчә кызыл җеп булып бара әсәрдә. Гомумән, бу коллектив әсәрнең эчтәлеген дә ача алды, шул ук вакытта декорацияләр дә, мизанс­ценалары да отышлы иде аларның.

Районыбызның Тауасты Байлар авылы мәдәният йорты коллективы (җи- тәкчесе – Мөслимә Гайниева) Фәнис Ярул- линның “Ак яфрак” әсәрен сәхнәләштерде. Әйтергә кирәк, спектакльне фида­карьлек белән генә юга­ры дәрәҗәдә куеп бул­мый. Бу нисбәттән шул ук Камил ага Саттаровның фикерләрен җиткерәсем килә: “Мөслимәнең ты­рышлыгы, таланты миңа мәгълүм. Әмма авыл җирлеге җитәкчеләренең битарафлыгы, аерым алганда, декорацияләр әзерләүдә, шулай ук техник җиһазлар белән тәэмин ителешнең түбән булуы тискәре күренеш. Болар тиешле дәрәҗәдә булганда, спектакль дә отышлырак булыр иде”.

Сарман районы мәдәният йорты халык театры за­мана көзгесе дип аталыр­га хаклы фәлсәфи әсәрне – Нәбирә Гыйматди- н о в а н ы ң “Елан” по­весте бу­енча инс­ценировка­ланган бер п ә р д ә л е д р а м а н ы т а м а ш а ­чыга күрсәтте. Минемчә, әсәр сәхнәдә уйнау өчен шактый катлау­лы, ул уйлана, борчыла, фикерли белә торган тамашачыга адреслан­ган. Һәвәскәрләр уйный димәссең, спектакльне тамашачы алкышларга күмеп, бирелеп, хәтта елап карады. Төп роль­не башкаручы Аделина Тимергалина (бер үк ва­кытта ул спектакльнең режиссеры да һәм бу аның диплом эше дә бу­лып тора) үзенең уйна­вы белән тамашчыны да, жюри әгъзаларын да шаккаттырды. Ар­тистлык сәләте, сәхнәгә мәхәббәте исә тумыштан аның.

Артистлары да үзләре- неке – үз араларын­да үскән, эшли, яши торган талантлы егет- кызлар бит! Ә инде спектакльдә беренче тапкыр гына сәхнәгә аяк баскан яшь артистларның (биючеләрнең) катна­шулары күңелдә әйтеп бетергесез шатлык, горурлык хисләре ту­дыра. Димәк, сәхнәдә үзләренең сүзләрен их­лас күңелдән тамашачы күңеленә җиткерә алган бу яшь артистларыбыз­ны күрү, аларның та­тар театрына битараф түгеллеген тагын бер тап­кыр раслый. Ә өлкәннәргә алмашка килүче шушын­дый яшьләребез бул­ганда, мәдәниятебез, сәнгатебез озак яшәячәк әле.

Республика фәнни-ме- тодик үзәгенең театр- лар буенча баш бел­гече, Россиянең театр эшлеклеләре әгъзасы, Татарстанның атказан­ган мәдәният хезмәткәре Камил Зиннәт улы һәр коллективның иҗат җи- мешләрен хуплады, җы- лы сүзләре белән алар- ны иҗатка рухландырды.

Һәр спектакльгә җен- текләп бәя биргәндә бер нәрсә дә читтә калмады. Киемнәр, декорация, ми­зансцена күренешләре, бизәлеш – барысын да күз уңында тотты жюри. Мәртәбәле жюри җитәкчесе Татарстанның халык артисткасы Рәзилә Муллинаның “сәхнәдә үзегезне гади, иркен, тор­мыштагыча кыю тотарга тырышыгыз, чукраклар төсле бик каты кычкы­рып сөйләшмәгез, залга артыгыз белән тормагыз, кеше көлдерәм дип ар­тыгын кыланмагыз, ясал­малыктан качыгыз, авы­зыгызны ачып суфлер әйткәнне көтеп тормагыз, кыскасы, һәр яктан тор­мыштагыдай табигый бу­лыгыз», кебек теләкләрен үзешчән артистлар уңай кабул иттеләр дип ыша­насы килә.

Номинацияләргә килгән- дә исә, бу юлы алар күп түгел. Мөслимлеләрнең Саҗидәсе (Гүзәл Фахра­зиева) – “Дебют”, Шәкүр (Илшат Галиев) – “Та­машачы мәхәббәте” но- минацияләренә тәкъдим ителде. Сәфәр халык те­атрыннан Самат (Әлфис Ахметшарипов) – “Иң яхшы ир-ат роле”нә, Шәкүр бабай (Альберт Илдаров) “Икенче план­дагы иң яхшы ир-ат роле” исеменә шәрехләнде. С а р м а н л ы л а р н ы ң Фәһимәсе (Аделина Ти­мергалина) бертавыш­тан “Иң яхшы хатын- кыз роле” исеменә, шәфкать туташы (Энҗе Шәехова) “Икенче план­дагы иң яхшы хатын-кыз роле” номинацияләренә тәкъдим ителде.

Төбәкара фестиваль бар­лыгы 8 зонада уза, ә мо­нысы, ягъни Минзәләдә узганы, нибары өченчесе генә әле. Зона туры 8 майда Әлмәт шәһәрендә төгәлләнәчәк. Аннары – финал, җиңүчеләрне башкала көтә